Իսպանիայում զոհված ամերիկացիների մասին

Միանգամից ասեմ, որ Հեմենգուեյը իմ գրողը չէ․ կարդացի ու հասկացա, որ չեմ հավանում նրա ոճը, բառապաշարը, թեմանները:
≤Եվ բացվում է արևը≥ վեպը կարդալուց հետո այն շատ նմանեցրի Շիրվազադեի ≤Քաոսնին≥ , գտա ոճային նմանություններ: Միգուցե չհավանելս կապված էր իմ նախասիրությունների հետ, միգուցե ձանձրալի էր նրա համար,որ ասելիքը ձգձգված էր: Մի խոսքով կարդում էի միմիայն այն պատճառով, որպեսզի կիսատ չթողեմ: Մինչև վեպը կարդալը, գրքի մեջ հանդիպեցի պատվածքի նման մի տեքստի, որն ավելի լավն էր, քան 280 էջանոց վեպը:
Հավանեցի բառերի կույտը, հստակ ասելիքը և որոշեցի ներկայացնել: ՚

Մեռելները քնել են, այս գիշեր ցուրտ է Իսպանիայում: Ձյունը թափվում է ձիթենիների պուրակների վրա, ծածկում է ծառերի արմատները: Ձյունը նստում է գերեզմանատներին, գլխավերևների փոքրիկ անվանատախտակին: Ձիթենիները կանգնել են սառնաշունչ քամու դիմաց, մերկ ու նիհարկ, որովհետև ներքևի ճյուղերը կտրել են ու դրանցով տակները քողարկել, իսկ մեռելները քնել են խարամայի գետափնյա բլրալանջերին, պաղ հողում: Ցուրտ էր և այն փետրվարին, երբ նրանք ընկան այդտեղ և դրանից հետո նրանք չեն նկատել տարվա եղանակների փոփոխությունները:

Երկու տար է անցել այն օրից, երբ Լինքոլնի անվան գումարտակը չորս ու կես ամիս պահում էր  Խարամայի երկայնքի բարձրունքները, և այդտեղ ընկած առաջին ամերիկացիները վաղուց արդեն իսպանական հողի մասնիկներն են դարձել: 

Մեռելները քնել են, այս գիշեր ցուրտ է Իսպանիայում, նրանք կքնեն ամբողջ ձմեռը, քանի նրանց հետ քնած կլինի և հողը: Բայց գարնան անձրև կգա, հողը վերստին կկենդանանա: Հարավ քամին մեղմ կփչի սարի լանջին: Սևաթույր ծառերը կյանք կառնեն, կերևան փոքրիկ կանաչ տերևենրը, կծաղկեն խնձորենիները խարամայի ափին: Գարնանը մեռելները կզգան հողի վերակենդանացումը:  

Մեր մեռելները հիմա իսպանական հողի մասնիկներն են դարձել, իսկ իսպանական հողը երբեք չի մեռնի: Ամեն ձմեռ կթվա, որ մեռնում է, և ամեն գարուն կվերակենդանանա: Մեր մեռելները հավիտյան կապրեն նրա հետ:

Ինչպես, որ հողը երբեք չի մեռնի այդպես էլ նրանք, ովքեր երբևէ ազատ են եղել,  ստրուկ չեն դառնա: Գյուղացիները, որոնք մշակում են այն հողը, որտեղ թաղված են մեր մեռելները, գիտեն թե հանուն ինչի ընկան նրանք: Պատերազմի ընթացքում բավական ժամանակ կար, որ նրանք այս ամենը հասկանային և այսուհետև միշտ կհիշեն: 

Մեր մեռելներն ապրում են իսպանիայի գյուղացիների, իսպանացի աշխատավորների սրտերի ու հոգիների մեջ, բոլոր այն պարզ ու պարկեշտ մարդկանց, որոնք հավատում էին Հանրապետությանը և կռվում էին հանուն նրա: Եվ քանի դեռ կապրեն մեր մեռելներն իսպանական հողում, իսկ նրանք կապրեն այնքան ժամանակ, ինչքան կապրի իսպանական հողը, ոչ մի բռնապետություն ծնկի չի բերի Իսպանիային:

Ֆաշիստները կարող են քայլել երկրի ճամփաներով՝ շաչեցնելով ուրիշ երկրներից բերված ծանր մետաղը: Դավաճանների ու վախկոտների օժանդակությաբ նրանք կարող են առաջ շարժվել: Նրանք կարող են քաղաքներ ու գյուղեր քանդել, նրանք կարող են փորձել ժողովրդին ստրկության մեջ պահել:  Բայց ստրկության մեջ չես կարող պահել ոչ մի  ժողովրդի:

Իսպանական ժողովուրդը նորից ոտքի կկանգնի, ինչպես որ կանգնել է սրանց ռաջ՝ բռնապետությունների դեմ:

Մեռելները կարիք չունեն կանգնելու: Նրանք հիմա մասնիկներն են հողի, իսկ հողը երբեք չի նվաճվի: Որովհետև հողը հավերժական է: Նա կգերապրի բոլոր բռնապեռտությունները: 

Նրանք, ովքեր պատվով մտան այդ հողը, իսկ ավելի պատվով ոչ ոք չի մտել այդ հողը, քան Իսպանիայում զոհվածները, նրանք անմահության հասան: 

 Էռնեստ Հեմենգուեյ 

Փետրվարի 14, 1939թ. 

 

Աշխարհի ամենահայտնի թատրոնները

Կինո, երաժշտություն, թատրոն, նկարչություն…: Սրանք այն երևույթերն են, որոնք օգնում են մարդկանց ինքնաարտահայտվել գեղեցիկի միջոցով:  Դարեր ի վեր արվեստի ճյուղերը եղել են կյանքի արտացոլում: Այդ իսկ պատճառով այսօր կներկայացնեմ աշխարհի տասը ամենահայտնի թատրոնենրին: (ընտրությունը կատարել եմ սուբյեկտիվորեն):

1. Առաջին հորիզոնականում Իտալիայի ≤Լա Սկալա≥ թատրոնն է, որը կառուցվել է 1776-1778 թվականներին: 2. Ֆրանսիայի ≤Գրանդ Օպերա≥-ն համարվում է աշխարհում ամենագեղեցիկը, չնայած՝ այժմ պաշտոնապես այն անվանում են ≤Երաժշտության- պարի ազգային ակադեմիա≥, բայց ֆրանսիացիերը մինչ այսօր չեն համակերպվել այս անվան հետ և շարունակում եմ դիմել ավանդապես: Այն կառուցվել է 1669 թվականին: Այս թատրոնը մտավ պատմության շարքը ≤Մավրա≥ ներկայացմամբ: 3. Վիեննա. այս քաղաքը հայտնի է իր մշակութային կյանքով: Քաղաքի հայտնի թատորններից է ≤Վիենսկայա օպերա≥-ն որը կառուցվել է 1600-ականներին: Այն միակն է աշխարհում, որտեղ մինչ այսօր անցկացվում են պարահանդեսներ, որոնց մասնակցում են ամբողջ աշխարհի մեծահարուստները: 4. Անգլիայում հայտնի է Լոնդոնյան ≤Կովենտ-Գարդեն≥ թատրոնը, որը կառուցվել է 1637 թվականին: Վերջին վերանորգումը եղել է 1869 թվականին, որից հետո թատրոնը աշխատում է բնականոն հունով: Այս թատրոնի ռեկորդային համերգը եղել է Ալբանոյի ներկայացումը, որտեղ բոլոր 2. 250 նստատեղերը զբաղեցված էին: 5. Նյու-Յորքը ետ չի մնացել մշակույթային կյանքից, այնտեղի ամենահայտի թատրոն-համերգասրահը ≤Մետրոպոլիտեն≥-ն է, որն ի տարբերություն վերը նշած թատրոնների ավելի ժամանակակից է թե՛ դիզայնով, թե՛ տեխնոլոգիաններով: Այն զբաղեցնում է 3.626 հանդիսատես: 6. ≤Մեծ թատրոն≥, իհարկե այս անունը միանգամից ասոցացվում է Մոսկվայի հետ: Կառուցվել է 1776 թվականին: Այս թատրոնում եղել են այնպիսի կոմպոզիտորների համերգներ՝ ինչպիսիք են՝ Ռախմանինով, Չայկովսկի: Դահլիճը զբաղեցնում է 2.155 հանդիսատես: 7. Այս ցուցակի մեջ երիտասարդ թատրոնն է ≤Սիդնեի≥ թատրոնը, որը կառուցվել է 37 տարի առաջ: 8. Հաջորդ թատրոնը էլի գտնվում է Նյու-Յուրքում՝ ≤Բորդվեյսկի թատրոն≥: 9. ≤Արենա Դի Վերոնա≥․ այս թատրոնը գտնվում է Հռոմում: Այն Հռոմի ամենահին կառույցներից է: Վերակառուցումից հետո (արդեն 30 տարի) այստեղ անցակցվում են ներկյացումներ և համաշխարհային պրեմիերաներ՝ ≤Կարմեն≥, ≤Տուրանդոտ≥…, դահլիճը զբաղեցնում է 16.000 հանդիսատեսի: 10. Ամենահայտնի թատրոնը Հարավային Ամերիկայում ≤Կոլոն≥ թատրոնն է, որը կառուցվել է 1890 թվականին Բուենոս-Այրես քաղաքում․ տեղավորում է 2.478 հանդիսատես: 

http://www.thegoodlife.ru/art/1891-teatr.html

 

Խորխե Լուսի Բորխես. Մեջբերումներ

1. Ոչինչ չի կառուցված քարի վրա. ամեն ինչ կառուցված է ավազի վրա, բայց մենք պետք է այնպես կառուցենք, իբր ամենը կառուցված է քարի վրա։

2. Ես միշտ պատկերացրել եմ, որ դրախտը լինելու է գրադարանի տիպի։ 

3. Սիրահարվել նշանակում է ստեղծել կրոն, որում կա ընկնող աստված։Ժամանակն այն նյութն է, որից ես ստեղծված եմ։ Ժամանակն այն գետն է, որն ինձ քշում է, բայց ես եմ այն գետը, այն վագրն է, որն ինձ լափում է, բայց ես եմ այդ վագրը, այն կրակն է, որն ինձ վառում է, բայց ես եմ կրակը։ 

4. Կյանքն ինքնին մեջբերում է (ցիտատ)։

5. Յուրաքանչյուր կյանք ստեղծված է մի պահից, որի մեջ մարդը գտնում է վերջապես, թե ով է ինքը։

6. Կրոնի համար մեռնելը ավելի հեշտ է, քան ապրել դա ինքնուրույն։

7. Օրիգինալն (բնականը) անհավատարիմ է թարգմանությանը։Օրիգինալն (բնականը) անհավատարիմ է թարգմանությանը։

8. Պոեզիան հիշում է, որ ինքը բանավոր արվեստ էր՝ մինչև այն գրված էր։

9. Արվեստը միշտ ձգտում է անհատին, ռեալին. Արվեստը պլատոնական չէ։

10. Գրելը առաջնորդված երազից ավել չէ։

11. Դա այն վայրն է, որտեղ առանց խառնուրդի և խառնաշփոթության աշխարհի բոլոր վայրերը, որոնք երևում են ամեն ծայրից, իրար հետ գոյատևում են (գոյակցում են)։

12. Մեկ ակնթարթ հետո դու հասկանում ես, որ անգամ արևածագն է վառում, եթե շատ ես մոտենում։ Այդպիսով՝ դու քո այգին ես տնկում և զարդարում քո սեփական հոգին՝ ինչ-որ մեկին սպասելու փոխարեն, որը կբերի քեզ ծաղիկներ։

13. -Դա մեջբերու՞մ է։
-Իհարկե, մեջբերումները նրանք են, որոնք մենք ունենք հիմա։ Լեզուն մեջբերումների համակարգ է: 

 

Սիրո Ժամանակը

-Չէ՜, հնարավոր չի այսպես շարունակել. նրա հետ հաստատ մի բան կատարվում է:
Երեկ աշխատանքից եկավ և նույնիսկ չհետաքրքրվեց, թե ի՞նչ եմ արել օրվա ընթացքում, ընթրե՞լ եմ, թե ոչ: Ուղղակի մեջքս շոյեց ու շտապեց լոգասենյակ: Վիրավորանքի ծանրությունից՝ նստած մնացի ձանձրալի հեռուստացույցի դիմաց, լսելով, թե ինչպես է նա լոգասենյակում քթի տակ մռմռում: Այս ամենը այնքան տարօրինակ ու անհասկանալի է. առաջ մենք ժամերով կարող էինք նստել մեր սիրելի բազնոցին. նա ինձ պատմում էր աշխատավայրից, աշխատակիցներից՝ ով ինչ է հագնում, ինչ սանրվածք է անում, ով ում է նախանձում, ինչեր է անում. մի խոսքով ես տեղյակ էի ամեն բանից, իսկ հիմա նույնիսկ տեղյակ չեմ, թե ինչ է կատարվում վերջին շաբաթը հենց իր հետ:
Մենք հեռացել ենք իրարից…նա էլ ինձ չի նկատում…
Աշխատավայրում շատ է մնում. տուն հասնելուն պես էլ՝ անմիջապես պառկում է քնելու: Ես ընթրում եմ խոհանոցում միայնակ, որից հետո տեղավորվում եմ հյուրասենյակի բազմոցին հեռուստացույցի դիմաց, որտեղ էլ քնում եմ: Նրա մայրը գալիս է, անջատում հեռասուտացույցը. իսկ նրա պետքն էլ չի՝ ես ուր եմ կամ ինչ եմ անում: Գիշերն արթնաում եմ ու հիշում, թե ինչ լավ ժամանակ էինք իրար հետ անցկացնում, երբ նա գալիս էր աշխատանքից. ընթրում էինք միասին և օրվա անցուդարձի մասին զրուցելուց հետո, նա մտնում էր լոգասենյակ իսկ ես շտապում էի գրավել ամբողջ անկողինը: Ինձ տեսնելով՝ նա ժպտում էր, պառկում իմ կողքին ու թույլ տալիս շնչել իր մազերի բույրը:
Իսկ հիմա … Առավոտյան ինքն ինձանից շուտ է արթնանում, խոհանոցում շտապ սուրճ խմում, մորը համբուրում, բացում է հյուրասենյակի դուռը, մեղավոր հայացքով ինձ նայում ու վազում աշխատանքի, առանց ինձ մոտենալու:
Այսօր առավոտյան քնաթաթախ լսեցի նրա հեռախոսազրույցը, նրա ձայնը սովորական չէր, շատ նուրբ և զգացմունքային էր խոսում: Հետո նա եկավ հյուրասենյակ վերցրեց նոր վերնաշապիկը, արագ հագնվեց ու շտապեց դուրս: Ես մոտեցա պատուհանին. անձրևում էր իսկ նա դուրս էր եկել առանց անձրևանոցի:
Դժվար չէր գլխի ընկնել, որ փողոցում նա սպասում էր ինչ-որ մեկին, որովհետև անդադար նայում էր միևնույն ուղղությամբ: Քիչ հետո մի մեքենա մոտեցավ, որից դուրս եկավ մի տղամարդ և նրան համբուրելով՝ ուղեկցեց դեպի մեքենան: Տեսածիցս ապշած նույնիսկ շնչելս մոռացա…
Իսկ նրա իմաստուն մայրիկը, որ նույնպես մոտեցել էր պատուհանին ու նայում էր դուրս, շոյելով իմ գլուխը՝ ասաց.
-Բա՜, մեր Մոնան մեծացել է , հույս ունեմ ճիշտ ընտրություն է կատարել:
Հետո մենք նստեցինք բազմոցին հեռուստացույցի դիմաց: Մոնայի մայրիկը նայում էր էկրանին արցունքոտված աչքերով.
-Մի մտահոգվի՛ր, Ռեքսի, սա կոչվում է սեր. դու հասկանո՞ւմ ես… Դե իհարկե՛ հասկանում ես, չէ՞ որ դու խելացի շնիկ ես…
Եկել է Սիրո ժամանակը:

Խորխե Լուիս Բորխես